DISLEXIA

DISLEXIA DIAGNOSTIKATZEKO IRIZPIDEAK

• Irakurketa frogetan bi urteko atzerapena izatea (irakurtzerakoan akatsak egiten diztuztelako edo oso mantso irakurtzen dutelako).
• Eskolatzea behar bezalakoa izatea.
• Testuinguru soziokulturala egokia izatea.
• Ez dago ez ikusmenaren edo entzumenaren urritasunik, ez arazo psikiko edo emozional primariorik

SINTOMA ESPEZIFIKOAK

·         Zehaztasun-akatsak: letren ordenarekin nahastea; desberdintasun grafiko txikiak dituzten letrak nahastea; letrak edo hitz osoak alderantzikatzea; letrak edo hitzak gehitzea, ezabatzea edo ordezkatzea.

·         Denborazko akatsak: hitzak errepikatzea, hitzak silabetan zatikatzea eta atzera

itzultzea.

·         Poliki, nekez, erritmoari jarraitu gabe eta oker intonatuz irakurtzea.

·         Ortografiaz eta letreiatzeko abileziez jabetzeko arazoak eta errendimendu normala irakurketa hain garrantzitsua ez den curriculumeko arloetan.

·         Hainbatetan, irakurritakoa ezin ulertzea; azalpena ahozkoa bada, berriz, mezua

ulertzeko zailtasunik ez izatea.

DISLEXIA MOTAK 

• Fonologikoa

Bide fonologikoa erabiliz irakurtzeko zailtasunak ditu pertsonak eta, hori dela eta, ikusizko bidea erabiltzen du nagusiki. Ikusizko bidearen edo bide lexikoaren bitartez, oro har irakurtzen ditugu hitz ezagunak, ez ditugu zatikatzen, eta zailtasunak ditugu hitz ezezagunak edoasmatutako hitzak (sasihitzak) irakurtzeko.

•  Azalekoa edo lexikoa

Bide lexikoa erabiliz irakurtzeko zailtasunak ditu pertsonak eta, hori dela eta, bide fonologikoa erabiltzen du nagusiki. Bide fonologikoaren bitartez, segmentu txikiagoetan banatuz irakurtzen ditugu hitz erregularrak. Azaleko dislexia edo dislexia lexikoa duten pertsonek arazoak dituzte berdin-berdin idazten eta ahoskatzen ditugun hitzekin. Adibidez, gaztelania hizkuntza gardena da, eta hall, thriller edo best seller hitzen gisakoak urriak dira hizkuntza horretan.

•  Bitarterikoa. Bi bideok erabiltzeko zailtasuna.

     ALERTA ADIERAZLEAK 

• Lehen maila bukatzean 

-       Kode alfabetikoaz eta grafemen eta fonemen arteko egokitasunaz ez jabetu izana.

-       Irakurketa mekanikoa automatizatu ez izana.

•  Bigarren mailan

-       Alfabetoa gogoratzeko zailtasunak izatea.

-       Letrak, silabak edo/eta hitzak isiltzea, ordezkatzea, alderantzikatzea, aldatzea edo gehitzea.

-       Esandakoa zuzentzea, poliki irakurtzea eta duda egitea, hitzak silabetan zatikatzea eta lerroz galtzea.

-       Irakurritakoa ez ulertzea, zeinuak deskodetzeko ahalegin gehigarria egin beharra dela eta.

•  Bigarren eta hirugarren zikloan  

-          Aurreko etapako eta zikloko alerta-adierazleak izatea oraindik

-          Irakurketa automatizatzeko zailtasun handiak eta ahalegin gehigarria egin behar izatea horretarako, eta poliki eta nekez irakurtzea.

-          Idazlanak planifikatzeko eta egiteko eta ahozko diskurtsoak prestatzeko

-          zailtasunak.

-          Funtsik gabeko gramatika erabiltzea eta ortografia-akatsak egitea.

-          Autokonfiantzarik eza eta frustrazioa areagotzea.

-          Idazteko zailtasunak.

-          Problemen enuntziatuak irakurtzeko zailtasunak.

CRITERIOS PARA DIAGNOSTICAR LA DISLEXIA 

•  Retraso de dos años en las pruebas de lectura (bien porque comete fallos bien por que lee lento).
• Una correcta escolarización.
•  Un contexto sociocultural adecuado.
• Ausencia de deficiencias visuales, auditivas, trastornos psíquicos o problemas emocionales primarios.

SÍNTOMAS ESPECÍFICOS

• Errores de exactitud: confusiones en el orden de las letras, confusión de letras con pequeñas diferencias de grafía, inversiones de letras o palabras enteras, adiciones, omisiones y sustituciones.
• Errores de tiempo: repeticiones, silabeos y regresiones.
• Lectura lenta, costosa, con falta de ritmo y entonación adecuada.
• Problemas asociados a la adquisición de la ortografía y el deletreo así como un rendimiento normal en aquellas áreas curriculares en las que la lectura no es tan relevante.
• En ocasiones no consiguen comprender lo leído; sin embargo, si la explicación se realiza de manera oral, no tienen dificultad para entender el mensaje.

TIPOS DE DISLEXIA

• Fonológica

Es aquella en la que el sujeto tiene dificultades para leer utilizando la ruta fonológica, por lo que lee utilizando predominantemente la ruta visual. La ruta visual o léxica es aquella que nos permite leer de manera global (sin dividir la palabra en partes) las palabras conocidas. La utilización de esta vía lleva a leer dificultosamente todas aquellas palabras no conocidas o inventadas (pseudo palabras).

•  Superficial o léxica

Es aquella en la que el sujeto tiene dificultades para leer las palabras desde la ruta léxica, por lo que utiliza predominantemente la ruta fonológica. La ruta fonológica es aquella que nos permite leer las palabras regulares a partir de segmentos más pequeños. Los sujetos con este tipo de dislexia tendrán problemas en aquellas palabras cuya escritura no se corresponde de forma directa con su pronunciación. El castellano es una lengua transparente, y son raras en ella palabras como hall, thriller o best seller.

• Mixta . Dificultad en el uso de ambas rutas.

INDICADORES DE ALERTA

•  Al finalizar el primer curso

-          No se ha adquirido el código alfabético y la correspondencia grafema-fonema.

-          No se ha automatizado la lectura mecánica

•  En segundo curso

-          Dificultades para recordar el alfabeto.

-          Omisiones, sustituciones, inversiones, distorsiones o adiciones de letras, sílabas y/o palabras.

-          Rectificaciones, lectura lenta con vacilaciones, silabeos y pérdida de la línea.

-          Falta de comprensión lectora debido al sobreesfuerzo para decodificar los signos. 

• En segundo y tercer ciclo

-          Persisten los indicadores de alerta de la Etapa y ciclo anterior.

-          Gran dificultad y sobreesfuerzo por automatizar la lectura, que es lenta y laboriosa.

-          Dificultad para planificar y para redactar composiciones escritas y preparar discursos orales.

-          Inconsistencias gramaticales y errores ortográficos.

-          Aumento de la falta de autoconfianza y de la frustración.

-          Dificultades en la escritura.

-          Dificultades en la lectura de los enunciados de los problemas junto con el escaso dominio de las tablas de multiplicar hacen, en ocasiones, que tengan malos resultados en matemáticas.